Din we dunya (2)

Allahqa iman keltürüsh we bext


(22-03-2009)Türkiye awazi radi'osi:


insan mu'eyyen nersilerge iman keltüridighan bir mewjutluqtur.
Biz kündilik hayatta istimal qilidighan ‹ishinish› sözining dindiki menisi ‹iman›dur. Iman sözining menisi, bir nersining barliqini yaki toghriliqini qet'iy shekilde qobul qilish, démektur. Bir diniy uqum süpitide iman, allahning barliqi we birlikini qubul qilish, dégen menini ipadileydu. Hezriti muhemmed eleyhissalamning allahning peyghembiri ikenlikini qobul qilishmu, imanning da'irisige kiridu.

Hezriti muhemmed eleyhissalamning peyghemberlikige iman keltürüsh dégenlik, uning allah teripidin insanlargha élip kelgen hemme nersisining rastliqini qubul qilish dégenlik bolidu. Bu seweptin imanning asasi, hezriti peyghember telim bergen barliq nersilerning rastliqini testiqlashtur. Mu'eyyen asas we prinsiplarning rastliqini qubul qilish bolsa, insanning qelbide yaki könglide emeliyleshken bir ehwaldrur. Insanning ichki dunyasidiki özgirishlerni toluq halette peqet janabi allahla bilip yételeydu. Bu seweptin insanning iman éytqanliqini éytishi we yurush–turush haligha keltürishi, iman éytqan yaki éytmighanliqining kishiler teripidin bilinishi noqtisidinmu muhimdur.

Janabi allahning barliqi we birlikini, muhemmed eleyhissalamning peyghemberlikini we telimatlirining toghriliqini qelbi bilen testiqlighan kishi iman éytqan bolidu. Bu kishining din tilidiki ismi ‹mömin›dur. Qelbiy arqiliq heqiqiy yusunda ishenmigen turup, oxshash bolmighan sewepler tüpeyli iman éytqanliqini éytqan kishi bolsa, iman éytqan bolmaydu. Bu shekilde heriket qilghan kishining dindiki ismi ‹munapiq›tur. Ikki yüzlimichilik qilish we semimiy bolmasliq dégen menini ipadileydighan munapiqliq, dinimizda nahayiti éghir gunahtur.

Qisqiche qilip éytqanda iman, asas itibari bilen bir qelb we köngül mesilisidur. Köngül mesilisi bolghanliqi üchün, uning asasida söygü we teshebbuskarliq bilen bérilish bardur. Shunga, mejburlash we qorqutush bilen insanlar iman éytqan bolmaydu. Dinning asasi iman, imanning asasiy söygü bolghanliqi üchün, beqere sürisining 256-ayitide ‹dinda zorlash yoqtur› déyilgen.

Bir köngül mesilisi bolghan imanning royapqa chiqalishi üchün, iman keltürilidighan nersiler aldi bilen tonulghan bolushi lazim. Chünki insanning özi bilmeydighan bir nersini yaxshi körishi, uninggha iman keltürishi mumkin emes. Janabi allahning yaratqan mexluqliri üchün qanchilik merhemetlik, qanchilik himayikar we qanchilik közetküchi ikenlikini bilmeydighan bir kishining, uni mukemmel shekilde söyüsh arqiliq uninggha toluq shekilde iman keltürishi mumkin bolmay qalidu. Allahqa ishenmeydighan nahayiti köp insan, allahqa munasiwetlik saghlam melumatlargha ige bolmighanliqliri üchün, iman éytishmaydu. Dinning eng muhim wezipisimu, insan'gha némilerge we qandaq ishinishni körsitip bérish we ögitishtin ibarettur.

Dinimiz némige we qandaq ishinidighanliqimizni bizge qur'an kerim arqiliq ögitidu. Shunga, her bir mömin qur'an kerimni, bir diniy bilim menbesi süpitide nahayiti diqqet bilen oqushi we oqughanlirining menilirinimu terjimilerge qarap öginishke tirishishi lazim. Bundaq qilish uning mömin bolushining bir teqezzasidur.

Insan hem bilish hem ishinishke muhtajdur. Insandiki ishinish we bilishke nisbeten éhtiyaj hés qilishi uning toghma xususiyitidur. Dunyada héchqandaq bir nersige ishenmeydighan birini tépish mumkin emes. Din'gha ishenmigen kishi xata eqidilerge ishinidu. Mu'eyyen bir din'gha ishenmeydighan kishi, ikkinchi bir din'gha ishinidu. Héchqandaq din'gha ishenmeydighan kishiningmu, özige köre bir qatar aldin bergen hökümliri, mölcherliri bar. Insanning mewjut bolushi bilen parallil halda mewjut boliwatqan mezkur ishinish éhtiyajini toghra shekilde qamdaydighan nerse dindur. Dinning bu éhtiyajni qamdishi, yaxshi diniy telim–terbiye élish arqiliq ishqa ashidu.

Din toghra ögitilmigen, yaxshi diniy telim–terbiye bérilmigen jaylarda xata étiqadqa ége kishiler köpiydu. Bir terepte héchnersige ishenmeydighanliqini éytip turushsimu, batil étiqadlargha ége kishilerni uchratqili bolidu. Yene bir terepte, din namidin ichi bosh imanlargha we xurapatliqlargha ishinidighan insanlar uchraydu. Iman we imansizliq nami astida, pétip qélishi mumkin bolghan her xil xataliqlardin insanni qutquzidighan nerse dindur. Dinning bu rolini jari qilduralishi bolsa, yaxshi bir oqu–oqutush arqiliq royapqa chiqidu.

biz tilgha élip ötken iman éytish éhtiyajini her bir insan öz ichide hés qilidu. Iman, insan'gha bashqa héchqandaq bir nerse teqdim qilalmaydighan küchlük we mukemmel derijidiki xatirjemlik tuyghusi bexsh étidu. Insanning hayatini saghlam shekilde dawamlashturalishi üchün, özini xatirjem hés qilishi zörürdur. Chünki insan tamamen kontrolliqi asitigha alalmighan bir maddiy dunya ichide yashaydu. Dunyada her nersining insanning arzusigha köre yurushmeydighanliqi hemmige melumdur. Insan qulgha keltürüshni xalighan nahayiti köp nersilerge ége bolalmasliqi mumkin. Yaxshi körgen hemme nersini qolgha keltürelmesliki mumkin. Buninggha oxshash ehwallar insanni bextsiz we bi'aram qilidu.

Buningdin bashqa, insanning her waqit késel bolup qélishi we her waqit ölümning penjisige chüshüp qélishi torghanla gep. Xususen ölüm, insanda barliqini yoqitip qoyush qorqunchini peyda qilidu. Ölümni oylimasliq bolsa, insan üchün élip éytqanda mumkin emes bir xil ehwaldur. Chünki ölümdin qorqush bir xil insani toyghudur. Shunga, her qandaq bir insanda mu'eyyen derijide ölüm endishisi bar. Bu qorqush we endishe bolsa, insanni ümidsizliq we xatirjemsizlikke élip baridu.

imanning insan üchün oynaydighan eng muhim roli, uni yoqirida bayan qilghan her türlük ümidsizlik we xatirjemsizliktin qoshquzushtur. Chünki iman insan'gha cheksiz xatirjemlik we amanliq toyghusi bexish étidu. Allahqa iman keltürgen bir kishi, her xil xeter we bi'aramliqqa düch kelgende, allahning himayisi asitigha kirgen bolidu. Hemmige qadir, méhriban we meghpiret qilghuchi, rahman we rehim bolghan janabi allahqa ishen'gen kishi, barliq endishilerdin qortulidu.

Allahning barliqigha pütün qelbi bilen iman keltürgen, dunyadiki hemme nersining, uning nazariti asitida ikenlikini bilidighan bir insanda, her xil shumluq we xapiliqning ornini xoshalliq we xatirjemlik igelleydu. Chünki allahqa iman keltürgen kishi, bu imanning teqezzasi süpitide, insan bolush teqezza qilidighan wezipilirini jayida urundaydu. Hayatini her türlük mes'uliyet we belgülimilerni ada qilish bilen ötküzidu. Insan bolush süpiti bilen, qolidin kelgen ishlarni qilghandin kéyinmu, hayatta düch kélip qélishi mumkin bolghan kélishmeslikler aldida allahqa séghinidu. Shundaq qilip, allahqa bolghan imani, ri'al menidiki huzur we bextning heqiqiy menbesige aylinidu.

Menbe: türkiye awazi radi'osi www.Trtuyghur.Com
*****************************************