Ataghliq yazghuchi- orhan pamuk

Ataghliq yazghuchi- orhan pamuk


(04-04-2009) Türkiye awazi radi'osi:

türk yazghuchi férit orhan pamuk 2006-yili nobél mukapatigha ériship, nobél mukapatigha érishken eng yash yazghuchilardin biri boldi.
Uning kitabliri 58 tilgha terjime qilindi we 100 ge yéqin dölette neshir qilindi.
U, yazghuchiliqtin bashqa héchqandaq ish bilen meshghul bolmidi.

orhan pamuk 2005-yili «Prospect» zhornili teripidin dunyaning 100 ziyalisi otturisida körsitildi, 2006-yili bolsa «TIME» zhornili teripidin dunya boyiche eng meshhur 100 kishi qatarigha kirgüzüldi.

Orhan pamuk, 1952-yili 7-iyun istanbulda zerdar bir a'ilide dunyagha keldi.
Dadisi IBM zawutining türkiye shöbiside bash diréktor bolghan gündüz pamuk,
anisi 1700-yillarda giritke wali bolghan ibrahim pashaning neslidin bolghan sheküre xanimdur.

Orhan pamuk «jewdet ependi we uning oghulliri»(1982) namliq kitabida otturigha qoyghinidek öy we a'ilide istanbulning nishantashi mehelliside ösüp chong boldi. Kéchikidin tartipla ressam bolushni arzu qilip robért ottura mektipide oqudi. Istanbul pen-téxnika uniwérsitétida oquwatqinida mémar yaki ressam bolalmaydighanliqini qarar qilip mektepni tashliwetti. Dawamliq kélish shert bolmighanliqtin yéziqchiliqqa téximu köp waqit ajritalishim mumkin, dep qarap istanbul uniwérsitéti zhornalistliq inistitutégha oqushqa kirdi we shu inistitutni püttürdi. Biraq, «qar» romanining sirtida bu kesipte héch ishlep baqmidi.
Orhan pamuk 1982-yili aylin türegen xanim bilen toy qildi. 1991-yili «rüya» isimlik bir qizi dunyagha kelgen bu er-xotun 2001-yili ajriship ketti.
Orhan pamukning akisi shewket pamuk iqtisad tarixchisi bolup, boghaz'ichi uniwérsitétida oqutquchiliq qilmaqta.

1985-1988-yilliri arisida i'owa uniwérsitéti teripidin bérilgen International Writing Program(IWP) namliq kursqa qatnashti. Buningdin meqset, dunyaning herqaysi jayliridin kelgen we kelgüsige ümid bilen qarashta türtkilik rol oynaydighan yazghuchilarning amérikining kündilik hayati bilen tonushup chiqishi we kitablirini yazalaydighan shert-shara'itqa érishtürüsh bolup, orhan pamukning öz tebiri boyiche éytqanda, kurstin kéyin, uning «hayatida zor burulush hasil boldi». Tunji kitabidin étibaren memliket ichi we sirtida mukapatlargha érishti. Kitabliri hem köp sétildi hem edebiy jehettin ammining qizghin alqishigha érishti.

Orhan pamukning yazghuchiliq hayati 1974-yili bashlandi. 1979-yili tunji romani bolghan «qarangghuluq we yoruqluq» namliq romanchiliq musabiqiside birinchi derijilik mukapatni mehmet er'oghlu bilen ortaqlashti. Yene shu romani 1982-yili «jewdet ependi we oghulliri» témisi astida qaytidin neshir qilindi, hemde bu qétim 1983-yili shu namliq esiri arqiliq «orhan kemal roman mukapati»gha érishti.

Orhan pamukning shuningdin kéyin yazghan kitabliri uda nurghunlighan mukapatqa érishti. Aptorning «tiwishsiz öy» namliq ikkinchi romani 1984-yili «madarali roman mukapati»gha érishti. Bu romanning fransozche terjimisi bolsa 1991-yili «Prix de la Découverte Européenne mukapati» gha érishti. 1985-yili neshir qilin'ghan «aq qel'e» namliq romani 1990-yili amérika qoshma shitatlirida « Independent Award for Foreign Fiction mukapati»gha érishti we türkiye sirtida aprorning keng tonulushida türtkilik rol oynidi.

Orhan pamuk, 2002-yili neshir qilin'ghan «qar» namliq esirini, türkiyining étnik we siyasiy mesililiri ishlen'gen «siyasiy roman» dep teriplimekte.
Aptorning «qar» namliq esiri amérikida 2004-yili «2004-yilliq eng yaxshi kitabtin biri» dep tonushturuldi. Waqitning ötüshige egiship türkiye sirtida téximu shöhret qazanishqa bashlidi.
1998-yili neshir qilin'ghan «méning ismim qizil» namliq esiri 24 tilgha terjime qilindi we 2003-yili irlandiyining dunyagha dangliq « International IMPAC Dublin Literary Award mukapati» gha érishti.

Romanlirining sirtida yazmiliridin we di'alogliridin tallanmilar we hékayilerni öz ichige alghan «bashqiche rengler»(1999) we ömer qawur rézhissorluq qilghan «sirliq yüz» namliq filimning sénariyisi(1992) bar. Bu sénariye, yazarning 1990-yili neshir qildurghan «qara kitab» namliq romanidiki bir bölümge asasen yézilghan.

Orhan pamukning yazghuchiliq kespi 2006-yili 12-öktebirde «nobél edebiyat mukapati»gha érishish bilen yuqiri pellige yetti, hemde «nobél mukapati»gha érishken tunji türk grazhdani süpitide tarix bétidin menggülük orun aldi.
*********************************